Cerpen : TUAN RHODA Enda aku Reh ku Belanda..

Julianus P Limbeng



Amin gia enggo lit mesin penggiling page i kuta kami, tapi labo mis anak kuta nggit nggiling pagena ku kilang page kami. Mbue denga pernanden si nutu page bas lesung. “Tabehen nanam beras tutu e asangken giling ku kilang”, nina piga-piga pernanden ku begi ngerana. Tahun 1949, kilang page kami me sipemena lit ibas belang-belang kuta i Daerah Karo Dusun sekitarna. Erkiteken bapa biasa erbinaga ku Delitua ras Medan, emaka naluri bisnisna pe turah erbahan mesin penggiling page i kuta. Tek bapa maka mesin penggiling page e pasti jadi kebutuhen man rayat si rulo. Payo, dua tahun litna mesin penggiling e, enggo lanai lit si nutu page berngi. Menam kerina kuta-kuta sekitar mbaba pagena i giling mesin penggiling page kami. Lit deba sinjujung, lit ka kuta sideban nari enggo er-lereng. Mesin penggiling bapa e, eme mesin bekas sini itukur ibas Tuan Rhoda nari. Sekalak Belanda si pernah tading i piga-piga kuta i Daerah Karo Dusun. Nina bapa ia pernah erdahin i Deli Batavia Maats, Sumatra’s Oostkust, pernah ka i Ottzen & Mac Intijre, Serdang Plantation, bagepe terakhir i perusahaan Kereta api. Labo kuangkai kel kerina e, tapi si kueteh paksa e maka Belanda eme penjajah. Tapi man bangku Tuan Rhoda sitik pe lalit bagi penjajah. Erkiteken megati nge ia reh ku kuta kami erbual-bual, tawa-tawa meriah ras bapa.

Situhuna merincuh kel aku ngerana ras ia, tapi mbiar aku ncampuri urusen bapa ras ia, terlebih aku pe anak-anak denga. Labo aku mbiar erkiteken dagingna mbestang janah igungna pe nggedang. Tapi lit ka tempa perasaan lebih rendah sebage kalak terjajah. Enda kerina erkiteken kubegi rusur penuri-nuriken nini bagepe nande man bangku kerna uga kin kalak Belanda sedekah enda njajah kalak Karo. Bagepe aku sendiri tupung kitik denga pernah ngenanami uga ngungsi sangana Agressi Belanda Pasca Proklamasi 1945. Tiap kenca ia ku kuta, ndauh-ndauh nari ia kutatap. Lit perasaan nembeh, tapi pemetehna luar biasa ka man bangku, erkiteken ceda kenca rusur mesin page kami, ia ngenca beluh pekenasa. Guru Mbelin si lit i kutaku pe la beluh pekenasa. Emaka turah ibas pusuhku rasa kagum campur ras nembeh ate. “Adi perjatina taneh Karo Dusun enda, ugape denggo arus ka kudedeh taneh Belanda”, nina ibas ukurku.

Amin gia Indonesia enggo merdeka, tapi Tuan Rhoda tetap tading i Medan. Kepeken ia ahli ibas mesin. Erkiteken langa piga kalak Indonesia si beluh teknisi kereta api, emaka Kereta Api tinading Belanda e me ia erdahin. Teknisi sekaligus sebagai pengelola. Emaka adi masalah kenca mesin page kami, ia tetap dahi bapa. Nina bapa man bangku, erkiteken enggo merdeka, pernah ipindo gelah kaum pribumi saja simengelola kereta api e. Nina Tuan Rhoda man kalak si mindo e, “Lit kari waktuna, erlajarlah kena lebe, adi gundari langa bo kena ngasup, la hanya masalah teknis, tapi pe sideban..”. Emaka igus-gusken Tuan Rhoda me bajuna si mbentar e ku gerbong kereta api. Emaka tuduhkenna man jelma si pulung ije, sitik pe la melket. “Enggo kena pagi ngasup bage, e enggo banci kena mengelolasa. Perlu ate tutus ras profesional”, nina.

Setahun berikutna, mulih me Tuan Rhoda ku kutana Belanda. Sebulan ope ia mulih enggo iajarina bapa kerna mesin page e. Emaka bicara lit pe ceda adi la parah-parahsa, enggo me beluh bapa pesikapsa. Erkiteken kueteh ia nangdangi mulih ku Belanda, emaka ku pepang me ndeheri ia. “Ise enda?”, nina man bapa. Ikataken bapa aku anakna singuda. “Mejile kel anakndu e.. uga akapndu bicara kubaba ku Belanda, aku nekolahkenca jah. Lebih terjamin kuakap masa depanna.. kune tedeh pagi atendu banci ka nge kam reh ku Belanda, entah pe adi ijinken Tuhan denga pagi banci denga pagi aku ku Karo Dusun enda ras ia..”, nina Tuan Rhoda. “Ise gelarndu?’, nina janah ndakep aku. Lakujawab erkiteken biarku babana ku Belanda. Kenca enggo kataken bapa man bana, maka la berena aku ikut ras Tuan Rhoda, je maka enggo bas aku kuakap kesahku. Ope ia nadingken kami, ergambar me kami ibas Mesin Penggiling page e. Nini ras nande pe ikut ka potretna. Emaka piga-piga anak kuta sier-abit das denga pe potretina. Entah lit gambarna entah lang labo kueteh, tapi tek aku maka gambarku pasti enggo baba Tuan Rhoda ku Belanda.

Keberkaten Tuan Rhoda ku Belanda nambah semangat man bangku gelah la gia pagi kujajah ka kalak Belanda, kudedeh saja gia pagi tanehna enggo me malem ukurku. Adi ate Tuhan denga pagi jumpa, mbera-mbera jumpa denga ras tuan Rhoda, entahpe sinurusrna gelah banci pagi kuidah fotoku ras ia tupung ibas mesin penggiling page bapa. Tahun 1967, kuliah aku ku Jakarta. Tahun 1975 tamat sarjana, erdahin jadi dosen i salah sada perguruan tinggi. Dosen ningen paksa e tuhu-tuhu mehaga denga kel. Emaka enterem reh kade-kade kuta nari, baik sanga anak perana denga, bagepe kenca enggo erjabu. Ngidah pergeluh si lalap gali lobang tutup lobang, emaka kualihken me profesiku jadi pengusaha kecil-kecilen. Sebab adi man gaji saja ngenca entah labo pagi banci seh ku negeri Belanda ndai ateku. Amin gia mberat kuakap nadingkenca, ngadi me aku jadi dosen, janah mulai me aku erbinaga ku pajak. Lit deba kalak si nguncim. Sarjana erbinaga ku pajak !!

Jiwa enterpreneurshipku nusur ibas bapa nari. Emaka usaha si kitik-kitik marenda, nambah warina, nambah bulanna ras nambah tahunna reh majuna erkiteken idahiken alu ate tutus ras erpengarapen man Dibata. Lima tahun kemudian enggo ka terbangun sada pabrik. Karywawan pe enggo mbue, janah kade-kade si marenda reh ngarapken penampat saja ngenca pe enggo banci iajari berwirausaha seh maju, ras terbuatsa kerina nakanna.

Tahun 1990, tupung umurku lima puluh tahun, enggo terbahan berkat ku Belanda. Ku inget Tuan Rhoda, kuinget fotona aku. Kuinget pesikapna mesin page bapa. Kuinget gus-guskenna bajuna bas kereta api. Kuinget kai pe arus ate tutus ras erpengarapen nina. Emaka merincuh kel aku njumpai ia. Tapi kuja pagi kudarami? La gelah ia enggo lanai lit? Ija kin kutana Belanda? Sebab Belanda ngenca marenda kueteh. Mbera-mbera banci denga jumpa. La gia ras Tuan Rhoda, sinusurna lah gia, ateku. Emaka lanai tempa aku sabar ndedehken nahengku nusur, kenca manjar-anjar pesawat KLM si mbaba aku Jakarta nari landing i Bandara Schipol, Amsterdam. Tupung aku nusur, janah ndedehken nahengku ibas tangga pesawat e nari, ningku ibas ukurku : “Bujur Tuhan, enggo kudedeh taneh Belanda ndai, taneh Tuan Rhoda ndai, taneh si kunipiken sedekah enda”.

Dua minggu aku dekahna erdalan-dalan i Belanda tapi labo kueteh kuja tujunna ndarami Tuan Rhoda. Kudarami i Amsterdam, Volendam, Breda, Groningen, Utrecht, Leiden, Dronten, Rotterdam, Enkhuizen, Batavia Staad, ras sidebanna. Kusungkun ku kantor kependuduken pe mbue siergelarken Rhoda. Ku Museum Tropen i Utrecht si mbue nimpan kerna Indonesia pe la ku jumpa. Rhoda kin situhuna gelarna nai ateku? Kudarami foto-foto kerna Karo Dusun, memang mbue kuidah ije peta kutaku jaman 1890-an. Peta si cukup lengkap. Ibas mesin pencari komputerna, kuketikken gelar “Rhoda”, bagepe gelarku, kune tah lit kari aku jumpa fotoku sindube ipotret Tuan Rhoda ateku, no result. Amin bage gia, lit sada kepuasen man bangku. Mulih gia aku ku Jakarta tapi enggo kudedeh taneh Belanda. Taneh kalak sindube ndedeh tanehku, Karo Dusun Simalem. Kota Amsterdam tempa manjar-anajar kutadingken, padahal kecepaten pesawat KLM sikunangkihi Schipol nari situhuna cukup tinggi. Piga-piga menit saja lanai teridah kota si tuhu-tuhu pernah kunipiken ndekah bas kegeluhenku. Ingan jelma si memotivasi geluhku. Tuan Rhoda.., mulih dagena aku. (Terinspirasi cerita NJS kepada KB, 11 Maret 2010)

Kampung 200 – Bekasi, 13 Maret 2010.

Comments

Popular posts from this blog

Drama Natal : SAHABAT SEJATIKU

Drama Natal